Ο Ψύλλος

Ελληνική Ταινία (1990)

Σύνοψη 

Ένας δωδεκάχρονος μαθητής που ζει σε κάποιο ορεινό χωριό της Ολυμπίας συντάσσει και διανέμει μια χειρόγραφη εφημερίδα με τίτλο «Ο Ψύλλος». Η τακτική ταχυδρόμηση της εφημερίδας του σε διάφορα μέρη και τα γράμματα που λαμβάνει ως απάντηση, είναι ο μόνος τρόπος να ταξιδεύει, να ξεφεύγει νοερά από τα στενά όρια του χωριού. Για τους γονείς του, ανθρώπους του μεροκάματου, είναι μια ασχολία χωρίς πρακτικό αντίκρυσμα, ενώ για τους συγχωριανούς του, μια γραφικότητα προς χλευασμό. Μέχρι που καταφθάνει από την Αθήνα μια δημοσιογράφος, για να πάρει συνέντευξη από το νεαρό «εκδότη». Το απροσδόκητο ενδιαφέρον της πρωτεύουσας θα μεταστρέψει την πεποίθεση όλων για την αξία της φυλλάδας, όμως ο μαθητής θα παραμείνει πιστός στους στόχους και τις επιθυμίες του.

Σκηνοθεσία - Δημήτρης Σπύρου 

Ο Δημήτρης Σπύρου γεννήθηκε στα Διάσελλα της Ολυμπίας το 1954. Σπούδασε θέατρο και κινηματογράφο. Εργάστηκε ως ηθοποιός, δημοσιεύσε ποιήματα και διηγήματα, έγραψε σενάρια για τηλεοπτικές παραγωγές και σκηνοθέτησε, πέρα από τις κινηματογραφικές του ταινίες, αρκετά ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση. Η ταινία του Ο ψύλλος τιμήθηκε με το βραβείο CIFEJ στο Φεστιβάλ του Βερολίνου. Είναι Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ ταινιών για παιδιά και νέους Πύργου-Αρχαίας Ολυμπίας.

Διακρίσεις

Φεστιβάλ Παιδικών Ταινιών Σικάγου (ΗΠΑ) 1991 - Α’ βραβείο

Φεστιβάλ Βερολίνου (Γερμανία) 1991

Βραβείο Διεθνούς Κέντρου για τις Παιδικές και Νεανικές Ταινίες

Φεστιβάλ Μπέλφαστ (Ιρλανδία) 1991

Βραβείο Ένωσης Ιρλανδών Σεναριογράφων

Βραβεία Ποιότητας Υπουργείου Πολιτισμού 1990

Διάκριση ποιότητας ταινίας μεγάλου μήκους

Κριτική παρουσίαση από τον Γιάννη Μπακογιαννόπουλο 

Ο «Ψύλλος» του Δημήτρη Σπύρου είναι μια συμπαθητική ταινία, επειδή συμπαθητική και γλυκειά είναι η ματιά του σκηνοθέτη πάνω σε μια αληθινή «ηρωική» ιστορία, την οποία αναπλάθει. Ένας δωδεκάχρονος μαθητής συντάσσει και κυκλοφορεί μονάχος του μια χειρόγραφη εφημερίδα, σε ένα ορεινό χωριό της Ολυμπίας, το 1965. Ο μικρός επίδοξος εκδότης σ’ αυτό το απομακρυσμένο χωριό, διατρέχει την ταινία και κατορθώνει με την επιμονή, την υπομονή και το πείσμα του να ανοίγει ένα παράθυρο στο κόσμο, να διατηρεί την ελπίδα του και να αντιπαλεύει τον συντηρητικό μικρόκοσμο του χωριού του, μέσα από την παιδική αθωότητα των ενεργειών του.

Ο Σπύρου επικεντρώνεται αποκλειστικά πάνω στον μικρό ήρωά του αφήνοντας διακριτικά στο φόντο την ηθογραφική σκιαγράφηση του πλαισίου όπου κινείται. Τα γυρίσματα έγιναν σε φυσικούς χώρους και σ’ αυτό χρωστάει εν πολλοίς η ταινία την αίσθηση της αυθεντικότητας που την διαπερνάει. Ο Σπύρου όμως δεν περιορίζεται σε κάποια συγκινητική «αγιογραφία» ενός παιδιού και του κατορθώματός του. Εκθέτει βαθμιαία και τις «παρεκκλίνουσες» δυνάμεις, την τάση εκμετάλλευσης της μοναδικής του περίπτωσης τόσο από τους συχωριανούς, όσο και από την «συμπαθούσα» Αθηναία δημοσιογράφο. Η ανάπτυξη της συνείδησης του μικρού ήρωα είναι το τελικό κέρδος. «Ο Ψύλλος» κέρδισε πολλά βραβεία σε διεθνή φεστιβάλ παιδικού κινηματογράφου.

Άλλες κριτικές 

Εφημερίδα VARIETY (18- 2- 1991) 

Ο ΨΥΛΛΟΣ έχει μια έλξη που καλύπτει τις γενιές και του δίνει δυνατότητες πέρα από το κύκλωμα των φεστιβάλ.

Μια διεισδυτική ματιά στην ελληνική επαρχία, η ταινία συμπεριλαμβάνει οικουμενικά θέματα σ’ ένα απολαυστικό, εκπληκτικά κινηματογραφημένο δράμα, για ένα αποφασιστικό αγόρι, που εκδίδει τη δικιά του εφημερία σ’ ένα μικρό ορεινό χωριό.

Ο Ηλίας (Παντελής Τριβιζάς) εκδίδει τον ΨΥΛΛΟ μόνος του, στα βουνά δίπλα στην Αρχαία Ολυμπία. Οι προσπάθειές του περνούν ως επί τον πλείστον χωρίς εκτίμηση από τους ενηλίκους, που τον πειράζουν και τον αποκαλούν ειρωνικά «Ψύλλο».

Οι γονείς του που ανησυχούν είναι σίγουροι ότι η αφοσίωσή του στην εφημερίδα, τον αποσπά από πιο σοβαρές σπουδές και του απαγορεύουν να συνεχίσει.

Οι μόνοι σύμμαχοί του Ηλία, είναι ο Γαλαξίας (ένας «κιχωτικός» εκκεντρικός τύπος, που το ρόλο παίζει ο σκηνοθέτης) και η Κρινιώ (Κωστούλα Τσέλλου), μια ευαίσθητη μαθήτρια, της οποίας η υποστήριξη στις προσπάθειες του Ηλία, δημιουργεί μια φιλία που εκτυλίσσεται σε ειδύλλιο.

Οι κοροϊδίες των χωρικών όσον αφορά τις φιλοδοξίες του Ηλία, γίνονται θαυμασμός που σχεδόν φτάνει τα όρια της κολακείας, όταν μια Αθηναία δημοσιογράφος (Δήμητρα Χατούπη) φτάνει στο χωριό για να γράψει ένα άρθρο για τον Ηλία και τον ΨΥΛΛΟ. Φορώντας μίνι φούστα και καπνίζοντας με άνεση και πίνοντας με τους άντρες στο καφενείο, ξεχωρίζει από τις ντόπιες γυναίκες που δεν θα συμπεριφερόταν ποτέ τόσο τολμηρά

Ο απλοϊκός μύθος του καλόκαρδου χωριάτη τινάζεται στον αέρα, αποκαλύπτοντας ένα πορτραίτο καλοπροαίρετων αλλά αδιάλλακτων ανθρώπων, όπως οι γονείς του Ηλία.

Ο Ηλίας αποκαρδιώνεται, ακριβώς τη στιγμή που οι συγχωριανοί επιτέλους φαίνονται ν’ αναγνωρίσουν το επίτευγμά του. Καταλαβαίνει ότι περισσότερος ενθουσιασμός τους, προέρχεται από τις ελπίδες τους για αυξημένο τουρισμό που θα φέρει η φήμη λόγω της δημοσιότητας. Δεν εμπιστεύεται ούτε τα κίνητρα της δημοσιογράφου.

Τελικά επιλέγει τη δική του διαδρομή, το λιγότερο ταξιδεμένο δρόμο, όπως έκανε πάντα.

Η ταινία είναι πολύ καλή από τεχνικής πλευράς, με εξαιρετική φωτογραφία των γραφικών πέτρινων σπιτιών και των ορεινών τοπίων. Η πρωτότυπη μουσική που με σόλο κλαρίνο, κιθάρα και φλάουτο εντάσσεται απαλά στη δράση. Οι ερμηνείες είναι απολαυστικές, προ πάντων αυτές των παιδιών.

————————————

Ο «Ψύλλος» είναι φτιαγμένος από γνήσια υλικά, όπως η εφημεριδούλα που έδωσε το αρχικό ερέθισμα στο σκηνοθέτη. Γνήσιες και σεμνές οι ερμηνείες. Συναίσθημα, αυθεντικότητα, φρεσκάδα. Ο Δημήτρης Σπύρου αφηγείται με άμεσο τρόπο μια ιστορία που τον συγκινεί. Χωρίς να καταφεύγει σε διανοουμενίστικα τεχνάσματα για να μεταδώσει τη συγκίνησή του στο θεατή. Χωρίς να εκβιάζει τη συμμετοχή μας.

Απόσπασμα από την κριτική του Γ. ΧΡΥΣΟΒΙΤΣΑΝΟΥ στο «ΕΘΝΟΣ»

————————-

Ο «Ψύλλος» πήρε το πρώτο βραβείο

Το πρώτο βραβείο στο 8ο Διεθνές Παιδικό Φεστιβάλ του Σικάγο απονεμήθηκε ομόφωνα στην ελληνική ταινία «Ο Ψύλλος» του Δημήτρη Σπύρου. Η ταινία έτυχε θερμής υποδοχής από το αμερικάνο κοινό και τους κινηματογραφικούς παράγοντες. Η προκριματική επιτροπή είχε δει περισσότερες από 200 ταινίες, από πολλές χώρες του κόσμου.

Το βραβείο παρέλαβε ο ίδιος ο σκηνοθέτης χθες από τη διευθύντρια του Φεστιβάλ Μ. Behrend. Εξάλλου οριστικοποιήθηκαν προβολές σε Πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης και της Βοστόνης για το Φλεβάρη του 1992, ενώ άρχισαν συζητήσεις με παναμερικανικό δίκτυο διανομής VIDEO, τηλεοπτικούς σταθμούς και άλλους παράγοντες του κινηματογραφικού χώρου. 

ΑΥΡΙΑΝΗ

——————–

DEUTSCHE TAGESPOST (ΓΕΡΜΑΝΙΑ) 

Ένα νέο ταλέντο του ελληνικού κινηματογράφου είναι ο Δημήτρης Σπύρου, που με καθαρά προσωπικό στυλ σκηνοθέτησε τον «Ψύλλο». Η ταινία μας δείχνει με πόση ακλόνητη δύναμη πραγματοποιεί ένα δωδεκάχρονο αγόρι το όνειρό του…

————-

FILM – DIENST (Βερολίνο) 

Η νότια Ευρώπη, εκπροσωπείται φέτος στο Φεστιβάλ Βερολίνου, από την ελληνική ταινία «ο Ψύλλος». Ταινία – ντεμπούτο του σκηνοθέτη Δημήτρη Σπύρου! Σινεμά σε υψηλό αισθητικό επίπεδο, που συλλαμβάνει την πνιγηρή στενότητα ενός ελληνικού χωριού, στα τέλη της δεκαετίας του ’60…

————–

Ένας «Ψύλλος»

Το συνήθως δύσκολο αγγλικό κοινό υποδέχθηκε την Κυριακή με θερμά και παρατεταμένα χειροκροτήματα το ελληνικό φιλμ «ο Ψύλλος» στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Λονδίνου. Αγνό, απλό, αλλά ούτε απλοϊκό ούτε ψευτό – διανοουμενίστικο, με γνήσιο ελληνικό χρώμα, συγκινούσε χωρίς να είναι μελό και εύκολα το θέμα του έπαιρνε σημαντικές προεκτάσεις.

Για το πώς η μετριότητα και τα μικροσυμφέροντα συνασπίζονται για να καταπνίξουν κάθε δημιουργική προσπάθεια (εκτός αν μπορούν να την εκμεταλλευτούν), να σβήσουν κάθε σπίθα που θα προβάλει από τα αποκαΐδια.

Με νέους σκηνοθέτες σαν τον Δημήτρη Σπύρου, που είναι αληθινοί ακριβώς γιατί δεν είναι εγκεφαλικοί (ενδεικτικά, οι συγχωριανοί του από τα Διάσελα της Ολυμπίας συμπρωταγωνιστούν στο φιλμ), ο κινηματογράφος μας θα μπορούσε πάλι να αγκαλιάσει τα πλατιά λαϊκά στρώματα που σήμερα αποβλακώνονται με τα κατακάθια της αμερικανικής υποκουλτούρας… 

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

—————

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ 

… Χαμηλόφωνη και γεμάτη δύναμη είναι η ελληνική ταινία «Ο Ψύλλος» του Δημήτρη Σπύρου…

… Αυτό το πάθος της ταινίας είναι όπως το τοπίο, εγγίζει με τη φειδωλή ομορφιά του την καρδιά…

… Ο «Ψύλλος» από την Ελλάδα, είναι απαιτητικός στα όνειρά του. Αφηγείται στοχαστικά την ιστορία ενός δωδεκάχρονου αγοριού, που εκδίδει κάποια χειρόγραφη εφημεριδούλα…

… «Ο Ψύλλος» θα πρέπει να δημιουργεί σε πολλά παιδιά την αίσθηση της αυτοαναγνώρισης, διότι δείχνει με πόσο τεράστιο εσωτερικό αγώνα, ένα αγόρι προσπαθεί να πραγματοποιήσει ένα όνειρό του.

πηγή